Een huis schenken met behoud van vruchtgebruik: hoe doe je dat?

Een huis schenken met behoud van vruchtgebruik: wat zegt de Belgische wet daarover? Als we het over vastgoed hebben, is ‘vruchtgebruik’ een interessant begrip. Een vruchtgebruiker laat goederen na, maar behoudt er tegelijk de voordelen van. In dit artikel kom je alles te weten over schenking van een huis met voorbehoud van vruchtgebruik in België: de juridische gevolgen, je rechten en je verantwoordelijkheden👇🍇

Hoe word je vruchtgebruiker in België?

Een vruchtgebruiker is iemand die een deel van een eigendom bezit. Een vruchtgebruiker deelt rechten met een blote eigenaar.

Met andere woorden, een vruchtgebruiker heeft het recht een goed, zoals een huis of grond, te gebruiken en het genot ervan te hebben voor een bepaalde periode of levenslang. Dat betekent dat een vruchtgebruiker voordelen (bijv. huur) uit het goed kan trekken, maar het goed zelf ook in stand moet houden. Het goed is wel eigendom van een andere persoon, de zogenaamde blote eigenaar.

Hoe word je vruchtgebruiker in België? Er zijn meerdere mogelijkheden 👇

• Wettelijk vruchtgebruik

Dat is de meest gebruikelijke vorm.

Bij overlijden van de huwelijkspartner erft de langstlevende huwelijkspartner het vruchtgebruik. De kinderen erven de blote eigendom. De langstlevende huwelijkspartner heeft dus het levenslang genot van het goed.

• Vruchtgebruik bij testament

Een eigenaar kan bij testament de eigendom van een goed nalaten in de vorm van blote eigendom en van vruchtgebruik 📝

• Vruchtgebruik bij overeenkomst

Vruchtgebruik kan ontstaan via een overeenkomst 🔖

Een eigenaar kan beslissen de blote eigendom van een goed te verkopen met behoud van het vruchtgebruik. Zo kan die levenslang het genot hebben van het eigendom.

Na overlijden erft de blote eigenaar van de volle eigenaar.

De omgekeerde situatie is ook mogelijk: de eigenaar behoudt de blote eigendom en draagt het vruchtgebruik over.

Wat zijn de rechten en verplichtingen van de vruchtgebruiker?

De vruchtgebruiker heeft het recht:

•  het goed te gebruiken: de vruchtgebruiker kan dus wonen in de woning. De blote eigenaar kan de vruchtgebruiker niet uit de woning zetten.
• het goed te verhuren: de vruchtgebruiker heeft het recht de woning te verhuren en de huurinkomsten te innen.

❌ De vruchtgebruiker heeft niet het recht het (roerend of onroerend) goed te verkopen. Enkel de verkoop van het vruchtgebruik is mogelijk.

De vruchtgebruiker is verplicht:

• Bij het begin van het vruchtgebruik een beschrijving op te stellen van het goed
• De woning te onderhouden en in te staan voor de nodige herstellingen. Grote herstellingen zijn voor de blote eigenaar
• De eigen aansprakelijkheid en de woning in volle eigendom te verzekeren

Een huis schenken: is het mogelijk het vruchtgebruik te behouden in België?

In België kan je een schenking doen. Dat betekent dat je bij leven een deel van je goederen nalaat aan je erfgenamen. Dat kan de successierechten die later verschuldigd zijn verminderen.

Er zijn verschillende soorten schenkingen.

De schenking van een huis met voorbehoud van vruchtgebruik is een vorm van schenking waarbij de schenker levenslang het genot van het eigendom heeft 🏠

Als het geschonken goed een gebouw is, kan de schenker het dus blijven gebruiken of verhuren. In het geval van een geldsom kan de schenker de interesten erop houden.
Voor effecten gaat het om de interesten of de dividenden. Wat betreft meubels heeft de schenker het recht ze te gebruiken.

In het geval van een huis heeft de schenker (vruchtgebruiker) het recht om erin te wonen en om het te verhuren.

Het wettelijk kader voor schenking met voorbehoud van vruchtgebruik wordt geregeld door de artikelen 578 – 624 van het Burgerlijk Wetboek. Schenkers kunnen een deel van hun vermogen nalaten en er tegelijk het genot van blijven hebben tot aan hun dood.

De veranderingen in de wet

Sinds september 2018 is de wet met betrekking tot de schenking van onroerend goed met voorbehoud van vruchtgebruik gewijzigd.

Voorheen, bij het overlijden van de vruchtgebruiker, kreeg de blote eigenaar het volledige eigendom terug.

Momenteel is deze procedure gewijzigd door de invoering van een wettelijk opvolgend vruchtgebruik.

Wat betekent dit? 🤨

Dit betekent dat als de vruchtgebruiker getrouwd is of een geregistreerd partnerschap (huwelijk, enz.) heeft, zijn wettelijke echtgenoot het vruchtgebruik overneemt bij overlijden. De blote eigenaar kan pas volledig eigenaar worden bij het overlijden van de partner.

Om deze nieuwe regelgeving tegen te gaan, zijn er twee mogelijke oplossingen: ofwel verklaart de overlevende partner in een testamentaire overeenkomst dat hij afziet van het behoud van het vruchtgebruik, ofwel neemt de schenker in zijn testament een clausule op waarin wordt bepaald dat er geen recht op opvolgend vruchtgebruik zal zijn.

Hoe doe je bij leven een schenking van een huis met vruchtgebruik?

De schenking van een huis met behoud van vruchtgebruik moet officieel geregistreerd worden bij een notaris.

Het recht van vruchtgebruik moet gedetailleerd beschreven worden in de schenkingsakte.

Bij een schenking worden registratierechten geheven. Ze worden ‘schenkingsrechten’ genoemd. Ze hangen af van een aantal criteria (familieband, gewest, waarde van het goed) en zijn progressief.

In België worden schenkingsrechten op schenkingen met voorbehoud van vruchtgebruik berekend alsof het ging om een schenking van volle eigendom. Dat betekent dat er geen enkel belastingvoordeel is in vergelijking met een volledige schenking van de eigendom. Maar dit type schenking heeft één groot voordeel: de schenker kan het genot van zijn of haar huis blijven hebben.

Dus, schenking van een huis met vruchtgebruik in België is interessant voor wie het huis wil nalaten en het tegelijk wil blijven gebruiken. De wet biedt verschillende mogelijkheden: wettelijk vruchtgebruik, vruchtgebruik bij testament of vruchtgebruik bij overeenkomst. Het is cruciaal om de rechten, plichten en fiscale gevolgen van schenking te begrijpen.